Hasta Hakları
İnsan hakları, Batıda ilk kez 1215 yılında İngiltere’de gündeme gelmiştir.
Amerikan Haklar Bildirgesi
Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Evrensel Bildirgesi
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
(Hak: İnsana doğuştan gelen sonra da hukuk kurallarının verdiği yetkiler.)
HASTA HAKLARININ TANIMI
Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları nedeniyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.
“Genel insan haklarının sağlık alanına yansıması”
*Sağlık hizmeti verecek olan personeli tanıma seçme ve değiştirme
(Değiştirme, mevzuat ile belirlenmiş usullere göre ve belirlenmiş bir ücret farkı varsa hasta tarafından karşılanmak şartı ile olacaktır)
ÜLKEMİZDE HASTA HAKLARI;
Anayasa
Tıbbi Deontoloji Tüzüğü
Hasta Hakları Yönetmeliği
Hasta Hakları Uygulama Yönergesi ile düzenlenmiştir.
HASTA HAKLARI SAĞLIK HİZMETLERİNDEN FAYDALANMA
Sağlık hizmetlerinden adalet ve hakkaniyete uygun olarak ayırım görmeden faydalanma
Bilgi isteme hakkı (hangi sağlık kuruluşlarından hangi hizmeti ne şartlarda alabileceği)
Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme (tabi olduğu mevzuatın usul ve şartlarına ve sevk zincirine uygun olarak)
Sağlık hizmeti verecek olan personeli tanıma seçme ve değiştirme
(Değiştirme, mevzuat ile belirlenmiş usullere göre ve belirlenmiş bir ücret farkı varsa hasta tarafından karşılanmak şartı ile olacaktır)
Modern tıbbi bilgi ve teknolojiye uygun teşhis tedavi ve bakım isteme
Ötenazi yasağı Hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özenin gösterilmesi
HASTA HAKLARI SAĞLIK DURUMU İLE İLGİLİ BİLGİ ALMA
Genel olarak bilgi isteme (sağlık durumu, kendisine uygulanacak işlemler, bunların muhtemel sakıncaları, hastalığın seyri)
Kendisi ile ilgili tıbbi kayıt, rapor ve dökümana ulaşma, bir suretini isteme, kayıtların düzeltilmesini isteme
Kendisine, ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteme
HASTA HAKLARININ KORUNMASI
Mahremiyetine saygı gösterilmesi (kimliğinin, tetkik sonuçlarının, teşhisinin, ziyaretçilerinin, tedavi giderleri ve ödenme şeklinin gizli kalması, muayene sırasında ilgisi olmayan kişilerin bulunmaması)
Ölüm olayı mahremiyetin bozulması hakkını vermez.
Bilgilerin gizli tutulması (hizmetin verilmesi sırasında edinilen bilgiler kanunla izin verilen haller dışında hiçbir şekilde açıklanamaz)
HASTA HAKLARI TIBBİ GİRİŞİMDE HASTANIN RIZASI
Karar verme yeterliliği olmayan hastayla ilgili işlemler yasal velisi ile yürütülür fakat kendisinin de bilgilendirilmesine çalışılır. Acil durumlarda yasal temsilci reddetse bile tıbben doğru olan yapılır.
Acil olmayan durumlarda yasal temsilcinin hasta aleyhine olan kararı için hekim hukuka başvurabilir.
Acil hallerde ve bilinç kapalı olduğunda hekim hastanın onayını varsayarak gerekli işlemi yapar.
Aydınlatılmış Rıza (tıbbi girişimler öncesi bilgilendirilme ve onay alma)
Tedaviyi reddetme ve durdurma hakkı
(olumsuz sonuçların sorumluluğunu üzerine almak ve belgelemek kaydıyla)
Bu hakkın kullanılması hastanın sağlık kuruluşuna tekrar başvurusunda hasta aleyhine kullanılamaz
18 yaşından küçüklerden ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz.
Kısırlaştırma ve gebeliğin sonlandırılması hallerinde hastanın rızası, evli ise eşinin de rızası gereklidir.
HASTA HAKLARI TIBBİ ARAŞTIRMALARDA RIZA
Hiç kimse; Sağlık Bakanlığının izni ve kendi rızası olmadan tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı tıbbi girişim konusu yapılamaz
Tıbbi araştırmalardan beklenen fayda araştırmaya razı olan gönüllünün hayatından üstün tutulamaz
Gönüllü araştırmanın herhangi bir aşamasında verdiği rızayı geri alabilir
HASTA HAKLARI DİĞER HAKLAR
Güvenlik içinde hizmet alma
Dini vecibeleri yerine getirebilme
Sağlık kurumunca belirlenen kurallara uygun olarak ziyaret edilme ve refakatçi bulundurma
Bu hakların ihlali durumunda mevzuata uygun olarak müracaat, şikayet ve dava açma hakkı.
HASTA SORUMLULUKLARI
Bir yerde hak varsa hemen yanı başında sorumluluk da vardır.
Hasta Sorumluluğu : Hastanın bir sağlık kuruluşuna başvurmadan önce ve başvurduktan sonraki süreçte yerine getirmesi gereken ödev ve yükümlülüklerdir.
Kişiler sağlıklı bir yaşam için verilen tavsiyelere uymalıdırlar.
Sağlıkları uygunsa kan verebilir ve organ bağışında bulunabilirler.
Basit durumlarda kendi bakımlarını yapabilirler.
HASTA SORUMLULUKLARI SOSYAL GÜVENLİK DURUMU
Hasta sağlık, sosyal güvenlik ve kişisel bilgilerindeki değişiklikleri zamanında bildirmelidir.
Sağlık karnesi, Yeşil Kart v.b. vizesini zamanında yaptırmalıdır.
HASTA SORUMLULUKLARI HASTANE KURALLARINA UYMA
Hasta sağlık kuruluşunun kurallarına uymalıdır.
Kurumlarca belirlenen sevk zincirine uymalıdır.
Hasta teşhis ve tedavi sürecinde hekim ve diğer sağlık personeli ile her aşamada işbirliği yapmalıdır.
Hasta verilen randevulara uymalıdır.
Tıbbi gereklilik olmadan ve gerçeğe aykırı belge rapor veya doküman düzenlenmesini isteyemez.
Hastane personelinin, diğer hasta ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir.
Hasta hastaneyi barınma, beslenme ve sosyal bakım eksiklerini gidermek amacıyla kullanamaz
Hasta gereksiz tıbbi girişim ve tedavi talebinde bulunamaz
Hastane malzemelerine verdiği zararı karşılar
Hastalar somut olay ve belgelere dayanmadan sağlık çalışanlarını ve kurumları yıpratacak şekilde hakaret ve suçlayıcı beyanda bulunamazlar
HASTA SORUMLULUKLARI SAĞLIK ÇALIŞANLARINI BİLGİLENDİRME
Hasta; yakınmaları, geçirdiği hastalıklar, kullanmakta olduğu ilaçlar ve sağlığı ile ilgili konularda yanlış ve eksik bilgi veremez.
Hasta hepatit ve AIDS gibi sağlık çalışanlarını riske atacak bir bulaşıcı hastalığı olduğunda kendisiyle ilgilenenlere en başta bildirmek zorundadır.
HASTA SORUMLULUKLARI VERİLEN TEDAVİYE UYMA
Hasta tedavisi ve ilaçlarla ilgili tavsiyeleri dikkatle dinlemeli anlamadığı şeyleri sormalıdır
Önerilen tedaviye uyum gösterip tarif edildiği şekilde uygulamakla yükümlüdür uygulayamadığı taktirde haber vermelidir
Önerilen tedaviyi reddeden hasta hekimin veya hastanenin bunu belgeleme isteğini geri çeviremez.
UNUTMAMALI!
Hastalar bu yükümlülükleri yerine getirdikleri zaman daha hızlı, kolay ve kaliteli hizmet alacaklardır. Bu sayede hasta memnuniyeti artacaktır. Aksi halde hasta ve sağlık çalışanları arasında gereksiz sürtüşmeler yaşanacak ve iki taraf için de zaman kaybı oluşacaktır
Sağlık çalışanları ve hastalar rakip veya hısım değildir. Aksine aynı amaca yönelik çalışan bir ekibin üyeleridir. Hastanın amacı sağlığına kavuşmak, hekimin amacı sağlığına kavuşturmaktır. Bu ortak hedef doğrultusunda iyi niyet ve saygı içinde çalışılarak ortak amaca ulaşılabilir
İŞBİRLİĞİNİZ İÇİN ŞİMDİDEN TEŞEKKÜRLER
Op. Dr. Nejat GÜLGÖR