Fıtıklar
KARIN DUVARI FITIKLARI
Fıtık nedir?
Karın duvarında herhangi bir bölgesinde, karın duvarını oluşturan kas veya “fasia” dediğimiz yapılardaki zayıflık, gevşeklik, yırtık, kısacası bizim “defekt” dediğimiz yerden karın içi organların dışarıya, cildin altına doğru oluşturduğu şişlikler olarak tanımlayabiliriz. Bu bölgeler göbek, kasık, ameliyat yeri veya karnın herhangi bölgesinden olabilir.
Fıtık neden olur ve en çok nerede görülür?
Karın duvarı fıtıklarının çoğu kasık fıtıklarıdır. Kasık fıtıkları (inguinal) daha çok erkeklerde görülür. Kasık fıtıkları, kasık kanalının doğum sonrası kapanmaması nedeni ile oluşabilir. Bu şekilde bebek veya çocuk fıtığı olarak karşımıza çıkabileceği gibi ileri yaşta da fıtık olarak karşımıza çıkabilir. Bazı kasık fıtıkları karın kaslarının, ağır kaldırma, ıkınma gibi aşırı zorlanması sonucu ortaya çıkarlar.
Göbek fıtıkları (umblikal) daha çok kadınlarda görülür. Göbek çukuru içinden çıkan fıtıklardır. Göbek çukuru fıtıkları da doğumsal olabileceği için bebek ve çocuklarda görülebilir. Göbek deliğinin biraz uzak çevresinde de fıtık görülebileceği gibi karnın her bölgesinde fıtık görülebilme ihtimali vardır.
Ameliyat yeri fıtıkları (insizyonel) daha önceden ameliyat olmuş kişilerde, kesi yerinin üstünde olur. Ameliyatın sonrası erken dönemde olabileceği gibi yıllar sonra da ortaya çıkabilir. Kesi yeri ameliyatta kullanılan dikiş materyallerine, cerrahi tekniğe, ameliyat sonrası oluşabilecek yara enfeksiyonlarına veya hastada bulunan diyabet, anemi, kronik kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı veya kronik öksürük, beslenme bozukluğu, kanser gibi sistemik hastalıklar, şişmanlık veya aşırı zayıflık, hastanın ağır kaldırması veya ağır egzersizler, kronik kabızlık, karın içi tümörlerin veya sıvı birikiminin veya ameliyat sonrası oluşabilecek bağırsak tıkanıklıklarına bağlı karnın aşırı şişmesi, gebeliğe bağlı karnın duvarının gerilmesine bağlı olabilir. Bu saydığımız nedenler diğer fıtık çeşitlerinde de etkendir.
Fıtık hastalarında ne gibi belirtiler olabilir?
Fıtığın en sık belirtisi karın duvarında veya kasıkta daha önce görülmemiş bir şişliğin fark edilmiş olmasıdır. Genellikle yatarken bu şişlik kaybolur. Hasta kendisi eliyle veya doktor muayene esnasında bu şişliği eliyle karın içine gönderebilir. Ayağa kalkmakla, ıkınma veya öksürük ile şişlik yeniden dışarı doğru çıkar. Fıtık bölgesinde değişen derecelerde ağrı olabilir. Çok erken fıtıklarda şişlik olmadan da ağrı olabilir. Fıtık dışarı çıkıp içine bağırsak sıkışıp içeri gitmez ise bu oldukça ağrılı bir duruma yol açabilir. Kusma, gaz çıkaramama, karında şişlik eşlik edebilir. Bu durum acil ameliyat edilmesi gereken bir durum olduğu için hemen doktora başvurulması gereken bir durumdur.
Fıtık nasıl teşhis edilir?
Fıtık teşhisi genellikle muayene ile kolayca konulur. Ayağa kalkmakla, ıkınmakla, öksürmekle belirginleşen şişlik yatmakla genellikle kaybolur. Çok küçük fıtıklarda dışarıda şişlik olmayabilir. Doktor bu bölgelere parmak ile basıp hastayı öksürttüğünde, dışarı çıkan şişliği parmaklarının ucunda hisseder. Bazen yağ dokusu kalın, kilolu kişilerde muayene ile hissedilemeyebilir. Bu durumda Ultrasonografi veya tomografi gibi yöntemler yardımcı olabilir. Bazı durumlarda da fıtık devamlı dışarıda durur ve içeriye gönderilemez. Bu durum ağrılı olabileceği gibi ağrısız olarak da karşımıza çıkabilir. Fıtık kesesi içine bağırsak girip, sıkışması sonucu ise bağırsak tıkanıklığı meydana gelebilir. Hatta sıkışan bağırsağın beslenememesi sonucu bağırsakta nekroz (gangren) oluşabilir. Bu durumda şiddetli ağrı, kusma ve gaz çıkaramama, karında şişlik gibi şikayet ve belirtiler görülebilir.
Kasık fıtıkları ayırıcı tanısında, inmemiş testis, lenf bezleri, kordon kistleri gibi durumlar ayırt edilmelidir. Karın duvarındaki yağ bezeleri (lipomlar) bazen fıtık ile karıştırılabilir. Karın içi yağ dokusunun fıtıklaştığı durumlarda, fıtık yanlışlıkla yağ bezesi sanılabilir.
Fıtığın tedavisi nasıldır?
Fıtık cerrahi yöntem ile tedavi edilir. Hastalarımızın sıkça sorduğu gibi ameliyatsız bir tedavi söz konusu değildir. Çünkü orada anatomik defekt (yırtık) vardır ve bu ancak cerrahi bir onarım ile düzeltilebilir.
Bu bazı küçük fıtıklarda, yırtığın dikiş ile dikilebilmesinin yanı sıra, büyük fıtıklarda, tekrarlayan fıtıklarda veya küçük büyük ayrımı yapılmaksızın bütün fıtıklarda sentetik bir yama ile onarım yapılabilir. Yama kullanılması fıtığın tekrar riskini önemli ölçüde azaltır ve gerilimsiz bir ameliyat olması nedeniyle, ameliyat sonrası ağrı, yama kullanılmayan bir ameliyata göre oldukça az olur.
Ameliyat açık cerrahi ve duruma göre kapalı (laparaskopik) yapılabilir. Kapalı ameliyatlarda yama kullanılır.
Farklı yapıda yamalar bulunmaktadır. Yamalar karın duvarı üzerinden yerleştirilebileceği gibi, bazı özel yamalar karın içine konularak da onarım yapılabilir. Bu özellikle çok geniş olan karın duvarı fıtıklarında tercih edilebilir. Vücudun yamayı kabul çok nadir rastlanılan bir durum olarak karşımıza çıkabilir.
Kasık veya göbek fıtıklarında açık ameliyat, spinal (belden iğne) ile yapılabilir. Karındaki büyük fıtıklar veya kapalı onarım yapılacak olan hastalara genel anestezi uygulanır.