Sindirim Sistemi Kanamaları
Sindirim sistemi kanamaları; ağızdan itibaren makata kadar, sindirim siteminin herhangi bir bölgesinde olan kanamalardır. Yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağından olan kanamalar “üst bölge kanamaları”, on iki parmak bağırsağından sonra olan ince bağırsak, kalın bağırsak kanamaları “alt bölge kanamaları” olarak değerlendirilir
ÜST BÖLGE KANAMALARI
Genellikle ağızdan kanlı veya kahve telvesi şeklinde kusma veya siyah –katran rengi cıvık veya bazen kanlı dışkı şeklinde belirti verebilir. Hastalar bazen baş dönmesi, ani tansiyon düşüklüğü, bayılma, renginin solması ile de doktora başvurabilir. Vücuttaki az miktarda olan ve kronik dönemde olan kan kayıpları, “gizli kanama” olarak adlandırılır.
Üst bölge kanamalarına yol açan en sık sebep “on iki parmak bağırsağı ülseri” kanamalarıdır. Ayrıca mide ülseri ve eroziv gastritler kanamaya yol açan sık sebeplerdir. Daha çok siroz hastalığına eşlik eden yemek borusu ve mide varisleri, yemek borusunun tahrişine neden olan reflü ve benzeri hastalıklar, kanserler, gebelerde ve aşırı alkol alan kişilerin aşırı öğürmeye bağlı kusması sonucu yemek borusunun alt ucunda oluşabilecek yırtıklarda kanama oluşabilir.
Büyük cerrahi girişimler, solunum yetmezliği, uzamış yoğun bakım yatışı gereken hastalar, sarılık, kanda ciddi enfeksiyon olan durumlarda, ikincil kanamalar görülebilir.
Teşhis de muayene ile kanamanın tespiti yapılabilir. Bunun dışında en önemli tanı aracı endoskopidir. Endoskopi işlemi esnasında kanamayı durdurmaya yönelik tedavi de uygulanabilir. Yeri tespit edilemeyen kanamalarda anjiografi yapılabilir. Gizli kanamalar; dışkıda gizli kan testi ile araştırılır.
Tedavide destek ve ilaç tedavileri uygulanır. Yandaş kanamaya sebep olan hastalıklara yönelik tedavi uygulanır. Teşhis için yapılan endoskopi esnasında, hastalığa göre, kanamayı durdurucu uygun girişim de yapılabilir. Anjiopgrafide kanayan damar tespit edilebilir ve damarı tıkayıcı maddeler ile kanama kontrolü sağlanabilir. Diğer tedavi yöntemleriyle kanamanın durdurulamadığı durumlarda, uygun acil cerrahi girişim yapılır.
Geçen hafta sindirim sistemi kanamalarından söz etmiş ve “üst sindirim sistemi kanamaları” nedenlerine ve tedavilerine değinmiştik. Bu hafta ise kısaca “alt sindirim sistemi kanamaları” ile ilgili bilgiler sunacağım.
Hastaneye yatmayı gerektirecek “alt sindirim sistemi kanamaları” genellikle ileri yaşta görülür. Hastaların ortalama yaşları 65-75 civarındadır. Kanamaların %90’ı kendiliğinden durmakla birlikte en az %25’inde kanama tekrarı görülür. Kanamalar çok miktarda, az miktarda veya gizli kanama şeklinde olabilir. Gizli kanamalar dışkıda gözle görülmeyen, fakat dışkının tetkik edilmesi ile ortaya konulabilen kanamalardır.
Belirtiler; genellikle makattan kendini kırmızı, parlak veya pıhtılı kanamalar şeklinde görülür. Nadiren daha koyu, siyah renkli kanama oluşabilir. Kanamalar hemoroidal hastalıkta damlama şeklinde veya dışkı üzerindeki parlak kırmızı kan bulaşması olarak belli edebilir. Anal fissür dediğimiz “çatlak” olan durumlarda tuvalet kağıdına bulaşan kan görülebilir. Kolonun divertiküler hastalığı dediğimiz, halk arasında “baloncuk” diye tanımlanan veya “anjiodisplazi” dediğimiz damarsal problemlerde, ani bol kan dışkılama şeklinde kanama görülebilir. İltihabi bağırsak hastalıklarında ishal ile birlikte kanama görülebilir. Kanserlerdeki kanamalar, tümörün kalın bağırsak üzerinde bulunduğu yere göre değişiklik gösterebilir. Makat yakın bölgede kanama gözle görülebilirken, daha üst seviyelerde olan kanamalarda, dışkıda kan fark edilemeyebilir. Gizli kanamalar, kendisini vücutta oluşan kansızlık nedeniyle veya kanda demir eksikliği şeklinde gösterir. Poliplerde genellikle gizli kanamalar görülür.
Teşhis’de uygun bir muayeneyi takiben, ilk aşamada kalın bağırsağın son kısmının veya şartlar uygun ise tamamının kolonoskopi tetkiki ile değerlendirilmesi uygundur. Üst sindirim sistemini kanaması şüphesi var ise mide endoskopisi de yapılabilir. Kolonsokopi ile bazı durumlarda kanayan hastalığın tedavisi de mümkün olabilmektedir. Kanayan polipler kolonoskopi esnasında kolayca çıkarılabilmektedir.
Kapsül endoskopi, mide veya kalın bağırsakta herhangi bir kanama odağı bulunamayan hastalarda uygulanır. Ağızdan hap gibi içilen kablosuz kapsül endoskopi, tüm ince bağırsağın değerlendirilmesi için çok uygun bir yöntemdir. İnce bağırsağın incelemesi için geliştirilmiş, “çift balon enteroskopi” denilen inceleme yöntemi aynı zamanda tedavi olanağı sağlar.
Ayrıca kanama sintigrafileri, arteriografi, BT MR enterografi gibi teşhis yöntemleri gerektiği zaman uygulanabilir. Anjiografi esnasında kanayan damarım tıkanması için de işlem yapılabilir.
Tedavi teşhise yöneliktir. Yoğun ve ciddi kanamalarda hastane yatışı gerekir. Tıbbi tedavi ve diğer ara ara yukarıda bahsettiğimiz yöntemlerle kanamanın durmadığı durumlarda acil cerrahi tedavi gerekir. Kanamanın olduğu yere göre uygun girişim tercih edilir.