İrritabl bağırsak sendromu
Geçen hafta, huzursuz bağırsak hastalığının (İrritabl bağırsak sendromu- İBS), ne olduğundan ve belirtilerinden söz etmiştik. Bugün ise Sizlere, İBS deyip kestirip atmamak adına, uyarıcı olan bazı belirtilerden bahsedeceğim. Bu durumlarda diğer hastalıklar açısından dikkat edilmesi gerekmektedir.
İrritabl bağırsak sendromunda alarm belirtiler:
Hastalık belirtilerinin 50 yaşından sonra başlaması
Belirtilerin kısa zamanda başlayıp hızlı ilerlemesi
Belirtilerin uykudan uyandırması
Dışkıda kan olması
Kansızlık (anemi)
Ciddi kabızlık veya ishal
Ateş
Kilo kaybı olması
Ailelerinde kolon kanseri, Çöliak hastalığı, iltihabi bağırsak hastalığı bulunması
Muayenede anormal fizik muayene bulgusu saptanması
Yapılan tetkiklerde:
Dışkıda kan saptanması
Kansızlık,
Lökosit (akyuvar) sayısında artış
Sedimentasyon yüksekliği
Teşhis’te diğer önemli hastalıkların ayırt edilebilmesi için; dışkı tahlili, dışkı kültürü, kan tetkikleri, mide (gastroskopi) ve/veya kolon (kolonoskopi) incelemesi, ultrasonografi gibi incelemelerin yapılması gerekebilir.
TEDAVİ VE DİYET ÖNERİLERİ
Hastalığın kesin nedeni bilinmediği için, hastalığı kesin ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur. Bazı önemli durumları ele alacağız.
Psikolojik faktörler:
Hekim hastasını yeterli dinlemeli, hastanın güvenini kazanıp, hastayı yeterli bilgilendirmelidir. Hastaya uygun tedavi verilmeli. Gerektiği zaman düşük doz antidepresan ilaçlar veya uygun hastalarda hipnoz desteği uygulanabilir.
Hastaların şikayetlerini; buğday, yulaf, mısır, süt, peynir, yumurta, çay, kahve, alkol, et, portakal, elma, muz gibi meyveler, soğan, patates gibi sebzeler, fındık ve ceviz gibi gıdalar sıklıkla arttırır. Hastalar genellikle kendi şikayetlerini arttıran gıdaları bilir ve bunlardan sakınır.
Fruktoz; meyve, sebze ve bal içinde bulunmakla birlikte, son yıllarda, tatlı içecekler, çikolata, reçel gibi birçok gıdada katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Fruktoz intoleransı olan kişilerde İBS benzeri şikayetler oluşabilmektedir.
İlaç tedavisi olarak; kabızlık bulunan hastalarda, kabızlık giderici ilaçlar, ishal olan durumlarda da ishal giderici ilaçlar kullanılabilmektedir.
Kasılma ağrıları olan hastalarda, anti-spazmodik dediğimiz, bağırsak düz kaslarını gevşeten ilaçlar kullanılabilmektedir.
Gazı fazla olan hastalarda, gaz giderici, şişkinliği fazla olan hastalarda bu şikayetleri giderici ilaçlar kullanılmaktadır.
Gelecekte” huzursuz bağırsak hastalığının” nedeni bulunabildiği zaman, belki de hastalığı tamamen iyileştirecek ilaçlar geliştirilebilecektir.
Bağırsaklarınızın, tüm bedeninizin ve ruhunuzun huzurlu olduğu günler dilerim.
Halk arasında “huzursuz bağırsak hastalığı” olarak bilinen, “İrritabl bağırsak sendromu (İBS)” veya “spastik kolit” olarak adlandırılan durum, gerçekte herhangi bir organik sorun olmadan, karın ağrısı, karında rahatsızlık veya dışkılama alışkanlığında değişiklikler ile beliren bir durumdur.
Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Heyecan, psikolojik veya sosyoekonomik stresler hastalığı ortaya çıkarabilir. Fakat psikiyatrik bir hastalık değildir. Kronik ve tekrarlayıcıdır. Aslında kalın bağırsak hastalığı olarak bilinse de tüm sindirim sistemini ilgilendiren bir hastalıktır.
Hastaların şikayetleri arasında; karın ağrısı, karında rahatsızlık veya şişkinlik hissi, kabızlık ya da ishal görülür. Genel olarak aralıklı tekrarlar halinde sürer. Bazı hastalarda kabızlık, bazı hastalarda ise ishal hakimdir. Bazı hastalarda ise; kabızlık ve ishal dönüşümlü olarak görülür.
Bu hastalıkta, en son 2006 yılında güncellenen “ROMA kriterleri” bulunmaktadır. Bu kriterlere göre, en az 6 ay önce başlayan, son 3 ayda en az 3 gün tekrarlayıcı karın ağrısı veya rahatsızlık hissi bulunmasının yanı sıra, bu belirtilerin dışkılama ile hafiflemesi, dışkılama sıklığında değişiklik ile başlaması veya dışkı şekil ve görünümünde farklılık olmasıdır. Karın ağrısı veya rahatsızlık hissi, haftada en az 2 gün olmalıdır. Bu kriterler içinde olmamakla birlikte; haftada 3 veya daha az dışkılama, günde 3 veya daha fazla dışkılama, dışkı görünümünün sert, yumru, topak gibi veya yumuşak sulu dışkı olması, dışkılama esnasında ıkınma, ani dışkılama gereksinimi, dışkılama sonrası tam boşalamama hissi, sümüksü dışkılama, şişkinlik bulunması İBS lehinedir. Yemek sonrası ani dışkılama ihtiyacı olmaktadır. Bazen göğüste yanma, erken doyma, bulantı, kusma gibi belirtiler ilave olarak görülebilir.
Karın ağrısı kramp tarzı veya sızlama şeklinde olabilir. Genellikle ağrı gündüzleri ve iş saatlerinde görülür. Gece uyuyunca geçer. Stres, iş veya eş problemlerinin ağrıyı arttırdığı söylenmektedir. Ağrı oluşumunda, iklim koşulları veya diyetin önemi olabilir. Yemek ile rahatsızlık hissi sıklıkla artar.
Bazı hastalarda da sindirim sistemi dışı belirtiler görülebilir. Ağrılı adet, ağrılı cinsel ilişki, seksüel fonksiyonlarda bozulma, sık veya gece idrara çıkma, idrar torbasını tam boşalmaması hissi gibi belirtiler oluşabilir. Kronik yorgunluk, konsantrasyon kaybı, çarpıntı, ağızda hoş olmayan bir tat, sırt, bel, kalça ağrısı, uyuşukluk, halsizlik, göğüs ağrısı, fibromiyalji görülebilir.